तीर्थक्षेत्र
shri-kshetra-kolambi-datta-brahmayantr-mandir
|| तीर्थक्षेत्र ||
श्री क्षेत्र कोळंबी – दत्त ब्रह्मयंत्र मंदिर-
स्थान: कोळंबी, तालुका नारायणगाव, जिल्हा नांदेड
सत्पुरुष: शिवबक्ष योगी
विशेष: श्री दत्त महाराज व अनुसुयामाता मूर्ती, ब्रह्मयंत्र
मराठवाडा हा जसा विविध मंदिर स्थापत्य कलांनी समृद्ध आहे, तसाच तो अनेक आध्यात्मिक व सांस्कृतिक वैशिष्ट्यांनीही भरलेला आहे. अशाच एक अद्वितीय ठिकाणांपैकी एक म्हणजे कोळंबीचे श्री दत्त ब्रह्मयंत्र मंदिर. हे मंदिर आपल्या धार्मिक व आध्यात्मिक महत्त्वामुळे विशेष प्रसिद्ध आहे.
कोळंबीचे दत्त ब्रह्मयंत्र मंदिर-
हे मंदिर नांदेड जिल्ह्यातील नायगाव तालुक्यात, नांदेड-देगलूर मार्गावर कहालापासून सुमारे ८ किलोमीटर अंतरावर असलेल्या कोळंबी गावात स्थित आहे. या गावाच्या पूर्व दिशेला एक पवित्र मठ आहे, जेथील दत्त संस्थान हे परिसरातील प्रमुख धार्मिक स्थळ आहे.
या मंदिरात श्री दत्त महाराजांच्या मूर्तीशेजारी माता अनुसुयेची सुंदर मूर्तीही प्रतिष्ठापित आहे, ज्यामुळे या ठिकाणाचे महत्त्व अधिकच वाढते. मात्र, या मंदिराचे खास वैशिष्ट्य म्हणजे येथे प्रतिष्ठापित केलेले ब्रह्मयंत्र. हे ब्रह्मयंत्र अत्यंत दुर्मिळ असून, ते पाषाणावर कोरलेले आहे. या यंत्रावर विविध प्रकारच्या आध्यात्मिक चिन्हांचे कोरीव काम आढळते, ज्यामुळे याचे महत्त्व आणखी अधोरेखित होते.
ब्रह्मयंत्राला श्रीयंत्र असेही संबोधले जाते आणि अशा यंत्रांचे अस्तित्व फारच कमी ठिकाणी आढळते. उदाहरणार्थ, नेपाळ, काशी, श्रींगेरी, आणि कोळंबी ही ठिकाणे ब्रह्मयंत्रांच्या उपस्थितीसाठी ओळखली जातात. विशेषतः काशी येथील ब्रह्मयंत्र मॅक्स म्युलर यांनी इंग्लंडला नेले होते, ज्यामुळे त्याचे ऐतिहासिक महत्त्व अधोरेखित होते.
शिवबक्ष योगी नावाच्या सत्पुरुषाने आपल्या योगशास्त्र व सामरशास्त्राच्या साहाय्याने हे ब्रह्मयंत्र शोधून काढले आणि कोळंबी येथील मठात त्याची प्रतिष्ठापना केली, असे मानले जाते.
कार्तिक पौर्णिमेचा उत्सव-
दरवर्षी कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी येथे तीन दिवसांचा मोठा उत्सव साजरा केला जातो. पहिल्या दिवशी अन्नपूजा, दुसऱ्या दिवशी महापूजा, आणि तिसऱ्या दिवशी पालखी सोहळा व चौथ्या दिवशी कलासंमेलन असा भव्य कार्यक्रम असतो. या उत्सवातील मुख्य सोहळा म्हणजे ब्रह्मयंत्रास पंचामृत स्नान घालून, त्यावर तांदूळाची राशी रचली जाते. त्या तांदळावर यंत्राच्या आकारात चिन्हे काढली जातात, ज्यामुळे हा सोहळा विशेष आकर्षणाचा ठरतो.
मंदिराच्या पूजेचे व्यवस्थापन मठाधीश महंतांकडे असते, आणि हा मठाधीश ब्रह्मचारी असणे आवश्यक आहे. श्री दत्त ब्रह्मयंत्र मंदिर हे संकटग्रस्त व खचलेल्या लोकांसाठी आश्रयस्थान मानले जाते. भक्तांची श्रद्धा आहे की, या पवित्र स्थळाला भेट देणाऱ्यांचे सर्व दुःख आणि संकटे दूर होतात. “देवदत्त गुरुदत्त” हा नामघोष येथे सतत होतो, जो भक्तांना आध्यात्मिक उन्नतीसाठी प्रेरित करतो.
अगम्य पण आश्रयदायक स्थान-
हे स्थान अत्यंत पवित्र, आध्यात्मिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण आणि भक्तांच्या इच्छा पूर्ण करणारे मानले जाते. येथे आलेले प्रत्येक भक्त स्वतःच्या मनोकामना पूर्ण झाल्याचा अनुभव घेतात. हे मंदिर श्रद्धाळूंना एक प्रकारचा कल्पतरू वाटतो, जिथे त्यांच्या सर्व इच्छांची पूर्तता होते.
।। देवदत्त गुरुदत्त ।।