तीर्थक्षेत्र
vishal-ganapati-mandir
|| तीर्थक्षेत्र ||
विशाल गणपती मंदिर, माळीवाडा, अहमदनगर-
अहमदनगर शहरातील माळीवाडा भागात स्थित विशाल गणपती मंदिर हे शहराच्या ग्रामदैवताचे प्रतिष्ठित स्थान आहे. गणपतीच्या भक्तीला संपूर्ण राज्यभरातून मान्यता प्राप्त असून, गणेशोत्सवाच्या मिरवणुकीत या गणपतीला सर्वात प्रथम मान दिला जातो. या मंदिराची महती फक्त धार्मिकच नाही, तर सामाजिक आणि राजकीय अंगानेही प्रसिद्ध आहे.
निवडणुकांच्या काळात सत्ताधारी आणि विरोधक यांच्या प्रचारासाठी येथे नारळ फुटतात, आणि विवाह कार्यांमध्ये लग्न पत्रिका येथे वाहिली जाते. भक्तांची याठिकाणी रोजच नेहमीची वर्दळ असते, नवस बोलणाऱ्यांची आणि पूर्ण झाल्यावर फेडणाऱ्यांची उपस्थिती मंदिरात नेहमीच असते.
विशाल गणेशाची मूर्ती साडेअकरा फूट उंचीची असून, ती पूर्वाभिमुख असून उजव्या सोंडेच्या गणेशाचे अद्वितीय स्वरूप दर्शवते. बाप्पाच्या बेंबीवर एक फणाधारी नाग आहे, आणि डोक्यावर पेशवेकालीन पगडी परिधान केलेली आहे. ही मूर्ती विशेष मिश्रणातून तयार करण्यात आलेली आहे.
गणेशोत्सव काळात, या मूर्तीला महत्त्वपूर्ण मान प्राप्त असून, उत्सवाच्या काळात विविध धार्मिक कार्यक्रम ट्रस्टद्वारे आयोजित केले जातात. या वर्षी, पोलिस अधीक्षक मंनोज पाटील यांच्या हस्ते उत्थापन पूजा आयोजित केली जाणार आहे.
विशाल गणेशाची मूळ स्थापना साडेपाचशे वर्षांपूर्वीच्या काळात झालेली आहे. गणेशाचे पुजारी नाथपंथीय आहेत, आणि या मंदिराची स्थापना एका नाथपंथीय सत्पुरुषाने केली आहे. त्याच्या आईची गणेशभक्तीमुळे हे मंदिर स्थापण्यात आले. त्यांच्या संजीवन समाधी मंदिरातील गाभ्याच्या पाठीमागे आहे, आणि त्याठिकाणी एक महादेवाची पिंडी देखील आहे. या मंदिरातील पूजेच्या सर्व विधी नाथपंथीय पद्धतीनुसार होतात.
नगाऱ्यासह केली जाणारी आरती भक्तांच्या हृदयात उत्साह भरून टाकते. गेंडानाथ महाराजांचे शिष्य संगमनाथ महाराज सध्या पुजारी आहेत, आणि नाथपंथीय साधू येथे आसरा घेतात. कुंभमेळ्याला जाण्यापूर्वी ते विशाल गणेशाचे दर्शन घेतात.
विशाल गणपतीच्या मूळच्या स्वयंभू स्वरूपावर विश्वास असून, ती दररोज तीळाएवढी वाढते, असे मानले जाते. गणपतीच्या मूळच्या संध्याकाळी ७:३० ते रात्री ८:३० या वेळेत आरती केली जाते. येत्या मंगळवारी (ता. ६) सामूहिक अथर्वशीर्ष पठण आणि महाआरती कार्यक्रम आयोजित केला जाणार आहे, असे विश्वस्त अशोक कानडे यांनी सांगितले.