तीर्थक्षेत्र
tirthakshetra-karanji-dattaprabhuncha-ajola
|| तीर्थक्षेत्र ||
करंजी येथील ‘श्रीदत्तप्रभूंचं आजोळ’ हे दिंडोरीजवळ वणीकडे जाणाऱ्या नाशिक-वणी मार्गावर ओझरखेड धरणाच्या उजव्या बाजूला वसलेले एक प्राचीन आणि पवित्र तीर्थस्थान आहे. या ठिकाणी, महर्षी अत्रि आणि त्यांच्या पत्नी महासाध्वी अनसूया यांच्या पुत्र, भगवान् श्रीदत्तात्रेयांचा पद्मासनस्थित अवतार आहे, जो त्रेतायुगात मार्गशीर्ष पौर्णिमेला घडला.
महर्षी अत्रि हे ब्रह्मदेवांचे मानस पुत्र असून सप्तर्षींमध्ये त्यांना मानाचे स्थान आहे. त्यांच्या पत्नी, माता अनसूया, कर्दम मुनी आणि देवाहुती यांच्या सुकन्या होत्या. कर्दम मुनींचा आश्रम आणि त्यांच्या दिव्य परंपरेचा इतिहास करंजी या स्थळी जोडलेला आहे.
अनसूया म्हणजेच “असूयारहित,” अशी ह्या महान साध्वीला ओळख होती. याच करंजीतील आश्रमात महर्षी अत्रि आणि अनसूया यांनी तपस्या केली आणि याच ठिकाणी दत्तप्रभूंचा जन्म झाला, म्हणून हे स्थान श्रीदत्तप्रभूंचं आजोळ मानले जाते.
करंजी येथील मंदिरात भगवान दत्तात्रेयांची पद्मासनस्थितीतील मूर्ती आहे, जी इतरत्र कुठेही पहायला मिळत नाही. ही अनोखी संगमरवरी मूर्ती जेमतेम एक वित उंचीची असून, पांढऱ्या शुभ्र स्वरूपात आहे.
असे सांगितले जाते की गंगामाईने ही मूर्ती श्रीशिवदयाळ स्वामींना प्रसादस्वरूप दिली. हे मंदिर भक्तांच्या श्रद्धास्थानाचे केंद्र आहे, आणि अनेक भक्त इथे येऊन भगवान दत्तात्रेयांच्या दर्शनाचा लाभ घेतात.
याठिकाणी एक अद्भुत घटना घडते. दररोज दुपारी १२ वाजता जेव्हा मंदिरात आरती चालू असते, तेव्हा परिसरातील सर्व कुत्रे मंदिराच्या गाभाऱ्यात प्रवेश करतात आणि शांतपणे आरती संपेपर्यंत थांबतात.
आरती संपल्यानंतर ती सर्व कुत्रे शांतपणे बाहेर जातात. हा दृश्य सर्व भक्तांसाठी एक आश्चर्यजनक आणि अनोखा अनुभव आहे.
या पवित्र स्थळाचे महत्त्व वाढवणारी आणखी एक गोष्ट म्हणजे येथे असलेला “निर्जल मठ.” दंडकारण्याच्या रमणीय परिसरात वसलेल्या या ठिकाणी कर्दम मुनींचा आश्रम असल्याची मान्यता आहे.
या परिसरात प्राचीन काळात महर्षी पराशर, मार्कंडेय, कण्व यांच्यासारख्या तपस्वी ऋषी-मुनींनी तपश्चर्या केली आहे. त्यामुळे हे स्थान धार्मिक दृष्टिकोनातून अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाचे मानले जाते.
श्रीदत्तप्रभूंचं आजोळ असलेले हे तीर्थक्षेत्र भक्तांसाठी मोठा श्रद्धेचा केंद्रबिंदू आहे, जिथे भक्त गुरुचरित्र पारायण, भजन-कीर्तन इत्यादी धार्मिक कार्ये नित्याने करतात.