तीर्थक्षेत्र
tirthaksetra-tvaritadevi-svayambhu
|| तीर्थक्षेत्र ||
तीर्थक्षेत्र त्वरितादेवी स्वयंभू-
इतिहास-
पूर्वी निजामच्या हैदराबाद राजवटीत सेवा करणाऱ्या ब्राह्मण सरदारांपैकी एकाने तलवाडा गावाला जहागीर दिली होती. हे गाव गेवराई तालुक्यातील एक प्रमुख स्थान आहे. गावाच्या दक्षिणेकडील डोंगराच्या पायथ्याशी त्वरिता देवीचे प्राचीन मंदिर स्थित आहे.
वास्तू-
श्रीरामाच्या चरणस्पर्शाने पावन झालेल्या गौरीपुर आणि गेवराई तालुक्यातील तलवाडा गाव हे एक छोटेखानी पण पवित्र स्थळ आहे. गावाच्या पश्चिमेला एक विशाल तलाव आहे, आणि त्या तलावाजवळील मोठ्या टेकडीवर त्वरिता देवीचे भव्य मंदिर उभे आहे.
मंदिराच्या परिसरात एक विशाल दीपमाळी आणि नगारखाना आहे. तीन कमानीच्या माडीच्या दरवाज्याच्या आत, उत्तराभिमुख हेमाडपंथी देवीचे मंदिर स्थित आहे. देवीच्या मंदिराभोवती चार दीपमाळा आहेत, ज्या सतराव्या शतकात बांधल्याचे मानले जाते.
मुर्ती-
देवीची काळ्या पाषाणाची चतुर्भुजा मूर्ती आहे. या मूर्तीत देवीच्या हातात शंख, चक्र, गदा आणि पद्म अशी चार आयुधे आहेत. ही मूर्ती स्वयंभू आहे.
उत्सव-
नवरात्र महोत्सव दरवर्षी धूमधडाक्यात साजरा केला जातो. देवीच्या व्रताच्या निमित्ताने चैत्र वद्य पोर्णिमेला तेल लावून, तेच तेल चैत्र वद्य अष्टमीस धोण्यात येते. कोजागरी पौर्णिमेला जमदग्नीच्या पालखीला गावातून मिरवून, देवीच्या मंदिरात आणून भक्तगण पोत खेळतात.
विशेष-
त्वरितादेवी ही अत्यंत जागरूक देवस्थान म्हणून प्रसिद्ध आहे, आणि येथे नवस फेडण्यासाठी भक्त मोठ्या प्रमाणात येतात. त्वरित पावणारी देवी म्हणून तिला “त्वरितापूरी देवी” असे ओळखले जाते.