srikshetra-satane
|| तीर्थक्षेत्र ||
सटाणे येथील श्री उपासनी महाराजांच्या आश्रमाच्या अनेक शाखा संपूर्ण देशात आहेत, ज्यामध्ये प्रमुख शहरांमध्ये हैद्राबाद, नागपूर, सुरत, सटाणे, धरमपूर यांचा समावेश आहे. या आश्रमांमध्ये विविध धार्मिक स्थळे आहेत. सटाणे येथील आश्रम विशेष महत्त्वाचा आहे कारण येथे श्रीकोटिलिंगेश्वर मंदिर, श्रीहनुमान मंदिर आणि श्रीदत्त मंदिर यांचा समावेश आहे.
श्री उपासनी महाराजांच्या वडिलोपार्जित घरातील खोली, जिथे त्यांचा जन्म झाला होता, त्याच ठिकाणी त्यांनी स्वतःच्या हातांनी बारा ज्योतिर्लिंगांची स्थापना केली होती. या ज्योतिर्लिंगांचा शुभ्र स्फटिकाचा वापर करून निर्माण करण्यात आला आहे, आणि हे तळघरात विराजमान आहेत.
सटाणे येथील कोटिलिंगेश्वर मंदिर हे मंदिर विशेष आकर्षक आहे, ज्याच्या शिखरावर श्रीहनुमान मंदिर स्थित आहे. श्रीहनुमान महाराजांनी आपल्या स्कंधावर श्रीराम, लक्ष्मण आणि सीतामाई यांच्या मूर्ती धारण केल्या आहेत. या मंदिरात नियमित पूजा-अर्चा आणि त्रिकाळ आरती केली जाते, ज्यामुळे भक्तगणांना आशीर्वाद मिळतात.
तेथून काही अंतरावर आराम नदीच्या काठी श्रीदत्त मंदिर आहे. हे मंदिर संत देव मामलेदारांच्या स्मारकाजवळ वसलेले आहे, जिथे त्यांचे आजोबांच्या समाधीवरच या मंदिराची उभारणी करण्यात आली आहे. १९२९ साली या मंदिराचे बांधकाम झाले आणि त्यातील दत्तात्रेय मूर्ती तीन मुखी आहे. मंदिरात दररोज पूजा आणि त्रिकाळ आरती होते, आणि प्रत्येक वर्षी श्रीदत्त जयंती मोठ्या उत्साहाने साजरी केली जाते. या मंदिराच्या परिसरात एक विशेष प्रसन्नता आहे, ज्यामुळे भक्तांची मने शांत आणि आनंदित होतात.
सटाणे हे तिर्थक्षेत्र आपल्या वैशिष्ट्यपूर्ण ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्त्वामुळे जगावेगळे आहे. सटाण्याच्या या तिर्थक्षेत्राचे वेगळेपण हे आहे की, इथे मंदिर हे एका सरकारी अधिकाऱ्याचे आहे. सरकारी अधिकाऱ्याचे मंदिर असणे हेच एक दुर्मिळ आणि विशेष बाब आहे, जी भारतात अन्य कुठेही आढळत नाही.
श्री यशवंतराव महादेव भोसेकर यांच्या सन्मानार्थ हे मंदिर बांधले गेले आहे. यशवंतराव महाराजांना सटाण्याच्या दुर्लक्षित भागाला उन्नत करण्यासाठी अथक परिश्रम घ्यावे लागले होते. त्यांच्या नियोजनामुळे आणि दुरदृष्टीमुळे सटाणा आज एका नंदनवनासारखा विकसित झाला आहे.
यशवंतराव महाराजांचे धार्मिक आणि सामाजिक कार्य आजही बागलाण परिसरातील जनतेला कृतज्ञ बनवते. त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वामुळे त्यांनी सामान्य मानवांच्या मनात देवत्व मिळवले आहे. त्यांच्या जीवनकार्याचे दर्शन घेण्यासाठी “श्री यशवंत लीलामृत” हा ग्रंथ एक अत्यंत प्रेरणादायी ग्रंथ आहे.