तीर्थक्षेत्र

कोल्हापूर संस्थानात कृष्णा नदीच्या उत्तरेस स्थित शिरोळ हे गाव, श्री नृसिंहसरस्वती स्वामी महाराजांनी भिक्षेच्या हेतूने निवडले. श्री महाराज द्वितीय दत्तावतार असून, तेथे त्यांच्या भक्तांसाठी भेटीला आले. शिरोळच्या एका दत्तभक्त ब्राम्हणाच्या घरात, जो अत्यंत गरीब पण दत्तभक्त होता, त्यांनी भिक्षेची याचना केली. त्या ब्राम्हणीने त्यांचे स्वागत करताना प्रेमपूर्वक पाय धुण्यासाठी पवित्रपाणी प्रदान केले.

श्री महाराजांनी पाय धुतले, पवित्र पाणी कमंडलात भरले आणि विधीनुसार आचमन करून दर्भासनावर बसले. ब्राम्हणीने श्री महाराजांच्या चरणतीर्थाने पवित्र होऊन पूजा केली, त्यांच्यावर तीर्थ शिंपडले आणि साक्षात गुरुंच्या दर्शनाने कृतार्थ झाली. त्या ब्राम्हणीच्या दीन-हीनतेला दिलेला मान आणि भक्तीचा स्वीकार, श्री महाराजांच्या भक्तिपंथाची महत्ता दर्शवितो.

shrikshetra-shirolche-bhojan-patra

श्री महाराजांच्या दर्शनाने ब्राम्हणीने या स्थळी जो पवित्र शिल्प निर्माण केला, त्यावर श्री महाराजांच्या हातांच्या बोटांचे निशान उमठले. हे शिल्प आजही दत्तभक्तांमध्ये आदराने पूजा जाते. ब्राम्हणीच्या पतीने श्री महाराजांच्या दर्शनाचे विशेष महत्व अनुभवले, आणि यामुळे त्याच्या वंशावर श्री लक्ष्मीची कृपा प्राप्त झाली.

सद्यस्थितीत, शिरोळच्या मंदिराच्या जीर्णोद्धाराचे काम पूर्ण झाले आहे. यामध्ये, मंदिराच्या भिंतीवर ब्राह्मणीच्या प्रतिमेसह श्री गुरु भिक्षा घेत असताना दर्शवले गेले आहे. दत्तभक्तांचा दृढ विश्वास आहे की, येथे मागितलेली सर्व प्रकारची भिक्षा, भौतिक आणि आध्यात्मिक असो, श्री गुरुंच्या कृपेने प्राप्त होते.

सर्व भक्तांना श्री नृसिंहसरस्वती स्वामींच्या चरणांचे दर्शन घेऊन आणि त्यांच्या आशीर्वादाने धन्य होण्याची संधी मिळावी, ह्या आशेने हे क्षेत्र आजही भक्तांसाठी एक पवित्र तीर्थक्षेत्र आहे.

या पवित्र दत्तक्षेत्रात, शिरोळमधील भोजनपात्र मंदिराचे महत्त्व देखील प्रगट होते, जिथे श्री महाराजांनी माध्यान्ही भोजन केले होते. आजही हा मंदिर ‘भोजनपात्र मंदिर’ म्हणून ओळखला जातो, आणि येथे दत्तभक्तांनी गुरूंच्या पूजेची परंपरा सातत्याने ठेवली आहे.