shrikshetra-narayanpur-ekmukhi-datta-mandir
|| तीर्थक्षेत्र ||
पुणे शहरापासून ३०-३५ किलोमीटर अंतरावर स्थित असलेले हे दत्तमंदीर आपल्या एकमुखी, षडभूज दत्तमूर्तीमुळे अत्यंत प्रसिद्ध आहे. सामान्यतः दत्तमूर्तीच्या त्रीमूर्ती किंवा षडभूज स्वरूपाची प्रथा आहे, परंतु येथे साकारलेले दत्तमूर्ती एकमुखी आहे. या मूर्तीसमोर संगमरवरी पादुका स्थापित केलेल्या आहेत.
दत्तभक्त विशेषतः गुरुवारच्या पौर्णिमेला येथे वारीला येतात, आणि दत्तजयंतीच्या दिवशी मोठ्या प्रमाणावर भक्तांची गर्दी होते. या दिवशी हजारो भक्त येथे एकत्र येतात. भाविक मुख्यतः श्री सदगुरु नारायण महाराज उर्फ आण्णा यांचे प्रवचन ऐकण्यासाठी येथे येतात. नारायण महाराजांचे ध्येय हे आहे की, माणसामधील माणसाची गोधूलि जागवणे आणि जीवनातील अध्यात्मिक उन्नती साधणे.

या स्थळाच्या ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्वामुळे, अनेक भक्त येथे त्यांच्या आध्यात्मिक उन्नतीसाठी आणि शांतीसाठी नियमितपणे भेट देतात.
स्थान: ता. पुरंदर, जिल्हा पुणे (महाराष्ट्र राज्य), सासवडपासून ५-६ कि. मी. अंतरावर
सत्पुरुष: श्री नारायण महाराज (आण्णा)
विशेषता: एकमुखी सुंदर दत्तमूर्ती, श्रीगुरुपादुका, प्राचीन शिवमंदीर
स्थान महात्म्य
भक्त पुण्याच्या दक्षिणेस असलेल्या सासवड रोडने किंवा सातारा रोडने नारायणपूरकडे वळून, दिवेघाटाच्या माध्यमातून स्थानावर पोहोचू शकतात. हे पवित्र स्थान ऐतिहासिक पुरंदर किल्याच्या पायथाशी स्थित आहे. नारायणपूर हे चांगदेव महाराजांचे गाव म्हणून ओळखले जाते, आणि येथे एक प्राचीन औंदूंबर वृक्ष उभा आहे. मंदीर परिसरात एक प्राचीन हेमाडपंथी शिवमंदीर देखील आहे, जिथे नारायण महाराजांनी तपश्चर्या केली असल्याची मान्यता आहे.
या मंदीरात जुने गुरुचरित्र पारायणाची स्थान आणि पुरातन दत्त पादुका सुसज्ज आहेत. भक्तांसाठी मंदिर परिसरात निवास व प्रसादाची व्यवस्था उपलब्ध आहे, तसेच एक प्रशस्त सभामंडप देखील आहे. सत्पुरुष श्री नारायण महाराज उर्फ आण्णा या मंदीर परिसरातच वास्तव्य करत आहेत. काही संन्यासी साधू आणि उपासकही येथे निवास करत आहेत. निसर्गरम्य पुरंदर किल्याच्या पायथाशी असलेले हे स्थान श्रीगुरुंच्या दिव्य उपस्थितीमुळे अत्यंत पवित्र मानले जाते. येथे “जय जय गुरुदेवदत्ता, अत्री अनुसये सुता” या मंत्राचा जप केला जातो.
दत्त जन्म सोहळा मार्गशिर्ष शुद्ध १४ ला सायंकाळी साजरा केला जातो. या दिवशी दत्तजन्म पाळणाचे हलवून करण्यात येते. रात्री शोभेचे दारूकाम आणि दत्तजन्माचे कीर्तन आयोजित केले जाते. दुसऱ्या दिवशी उत्सवमूर्ती आणि पादुका ग्रामप्रदक्षिणेस जातात. ही मिरवणूक चंद्रभागा कुंडापर्यंत जाते, जिथे मूर्ती व गुरुपादुकांना स्नान घालले जाते. मिरवणुकीत हत्ती, घोडे, उंट यांचा भव्य लवाजमा असतो. दत्तभक्तांचा हा उत्सव पाहण्यासाठी मोठी गर्दी लागते.
येथे अनेक दु:खी, पिडीत व बाधीत भक्तांच्या समस्यांचे समाधान झालेले आहे, ज्यामुळे हे स्थान जागृत म्हणून प्रसिद्धीस आले आहे. स्थानावर मोठे मंदिर, पारायणाची जागा, भक्त निवास व भोजनाची उत्तम व्यवस्था आहे. श्री दत्तजयंती व गुरुपौर्णिमा हे येथे अत्यंत महत्त्वाचे उत्सव आहेत. प्रत्येक गुरुवार आणि पौर्णिमेला येथे विशेष धार्मिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.