shrikshetra-amrapur
|| तीर्थक्षेत्र ||
स्थान: श्री क्षेत्र नृसिंहवाडीच्या समोर कृष्णेच्या तीरावर. सत्पुरुष: श्री नृसिंहसरस्वती, श्री दीक्षित स्वामी, श्री दत्तमहाराज कविश्वर. विशेष: श्री गुरुचरित्रातील ६४ योगिनींचे मंदिर, गुरुपादुका, आणि घेवडा वेल प्रसंगाचे पवित्र स्थान.
अमरापूर क्षेत्र हे पुण्यपावन कृष्णा नदीच्या पलीकडील किनाऱ्यावर वसलेले एक पवित्र स्थान आहे. हे क्षेत्र शक्ती तीर्थजवळ असून, चौसष्ट योगिनींचे निवासस्थान म्हणून ओळखले जाते. या ठिकाणी श्रीगुरु नृसिंहसरस्वती अदृश्य रूपात वास करीत असत आणि त्यांच्या सेवेची नियमित पूजा येथे केली जायची. अमरापूर जवळच पापविनाशी तीर्थ आणि इतर पवित्र तीर्थे देखील आहेत. नृसिंहसरस्वती महाराजांनी येथे १२ वर्षे वास्तव्य केले, ज्यामुळे हे स्थान नृसिंहवाडी म्हणून प्रसिद्ध झाले.
अमरापूर हे नृसिंहवाडीपासून अवघ्या एक किलोमीटर अंतरावर आहे. श्रीगुरुंच्या काळात हे दोन्ही स्थळे एकाच परिसराचा भाग असावीत. नृसिंहवाडीपासून अमरेश्वर मंदिर सहज पाहता येते. श्री गुरुचरित्राच्या अठराव्या अध्यायात श्रीगुरुंचे पंचगंगा आणि कृष्णा नदीच्या संगमस्थळी येण्याचे वर्णन आहे. याच ठिकाणी श्रीगुरुने दरिद्री ब्राह्मणाच्या घरी जाऊन भिक्षा घेतली आणि घेवड्याच्या वेलाचा चमत्कार करून दरिद्रता दूर केली. अमरेश्वर मंदिराजवळ असलेल्या या जागेचे रोजचे वाचन, दरिद्रता दूर करण्यासाठी एक अचूक उपाय मानला जातो.
श्री गुरुचरित्राच्या १९व्या अध्यायात चौसष्ट योगिनींच्या श्री नृसिंहसरस्वतींनी पाण्याखाली असलेल्या त्यांच्याच स्थानी नेऊन त्यांची विशेष पूजा केली असल्याचे वर्णन आहे. या ठिकाणी गंगानुज नावाच्या भक्ताला श्रीगुरूंनी त्रिस्थळी यात्रा घडवून आशीर्वाद दिले. गाणगापुरीकडे जाण्याचा निर्णय घेतल्यावर, चौसष्ट योगिनींचा आणि भक्तांचा दुःखमय निरोप घेत, श्रीगुरूंनी अदृश्य रूपात येथेच वास करून भक्तांचे मनोरथ पूर्ण करण्याचे वचन दिले.
अमरापूर येथील श्री अमरेश्वर मंदिरात चौसष्ट योगिनींचे मंदिर असून, त्यांच्या पवित्र पादुका येथे आहेत. या स्थानाच्या जीर्णोद्धाराचे कार्य प. पू. दत्तमहाराज कविश्र्वर यांनी पूर्ण केले आहे. अमरापूर हे एक अनुपम्य क्षेत्र आहे, ज्याचे वर्णन गुरुचरित्राच्या अठराव्या अध्यायात “जैसा प्रयाग संगम, तैसे स्थान मनोहर” असे केले गेले आहे. येथे औदुंबर वृक्ष आहे, जो कल्पतरू मानला जातो आणि श्री अमरेश्वर लिंगाचे दर्शन काशी विश्वेश्वराच्या दर्शनासमान आहे.
श्री वासुदेवानंद सरस्वती पीठ औरवाड -(अमरापूर)
श्री नृसिंहसरस्वती महाराजांचे भिलवडी आणि नृसिंहवाडी दोन्ही ठिकाणी वास्तव्य होते. प. पू. वासुदेवानंद सरस्वती टेंबे स्वामी महाराजांना हे स्थान अतिशय प्रिय होते, आणि त्यांनीच त्यांच्या परमशिष्य श्री दीक्षित स्वामी महाराज यांना अमरापूर येथील श्री वासुदेवानंद सरस्वती पीठाची स्थापना करण्याचा आदेश दिला. श्री टेंबे स्वामींनी केलेल्या तपश्चर्येचे लिखाण त्यांनी अमरापूरला पाठवले, जिथे दीक्षित स्वामींनी ते संकलित केले. श्री टेंबे स्वामी नेहमीच दीक्षित स्वामींच्या अधिकाराचे महत्त्व अधोरेखित करीत असत.
प्रयाग: संगम: ख्यात: काशिकात्वमरापुरी गया तु गोपुरी ज्ञेया दक्षिणी त्रिस्थली स्मृता–
अमरापूर हे स्थान अत्यंत पवित्र मानले जाते आणि याचे प्रयाग संगमाशी, काशीशी आणि गया-गोपुरीशी सुसंबंध आहे. दक्षिण भारतातील त्रिस्थळी म्हणून हे क्षेत्र मानले जाते. येथे श्रीदत्तपादुका, प. पु. वासुदेवानंद सरस्वती महाराजांच्या पादुका आणि प. पु. दीक्षित स्वामी महाराजांच्या पादुका अस्तित्वात आहेत. याशिवाय, व्यासयंत्र देखील येथे आहे.
अमरेश्वर माहात्म स्तोत्र
अमरापूरचे महत्व सांगणारे श्री अमरेश्वर माहात्म स्तोत्र:
प्रयाग या संगमस्थानी प्रसिद्ध आहे आणि काशीच्या काशिकात्वमध्ये अमरापुरी मानले जाते. गया-गोपुरी येथे वसलेले आहे आणि दक्षिण भारतातील त्रिस्थली म्हणून स्मरणात आहे.
वासवती देवी आणि पितरांची यत्रिका सर्वदेवांच्या निवासस्थानास मानली जाते. गोपुरी येथे तीर्थराज आणि रुद्रांची उपासना आहे, ज्यामुळे तीर्थप्राप्ति होते.
पितरांना तिथे दान देणे आणि स्नान करणं पुण्यकारक मानले जाते. तीर्थेश्वरांना योग्य पूजा करून सर्व इच्छांची पूर्तता होत असते. गोविंद आणि गोपाल यांचे दर्शन गोतीर्थमध्ये असते, आणि गोलोकात राधारती करणारे मुकुंद येथे वास करतात.
अमरेश्वर देवतेला नित्य पूजा करून सर्व तीर्थांमध्ये वास करणारा मानला जातो. सत्य, चिदानंद आणि पूर्णतेने भरलेला देव याला वंदन करतो.
सर्व तीर्थांमध्ये अमरेश्वर तीर्थ श्रेष्ठ मानले जाते, जे गुरूंपेक्षा अधिक पवित्र आहे. हे योगिनी व भक्तांना भुक्ती व मुक्ती प्रदान करणारे आहे.
सर्व तीर्थं, ब्रह्मांडात स्थित असलेल्या, अमरापुरात आहेत. देव, सिद्धेश्वर आणि इतर पवित्र स्थल या ठिकाणी स्थित आहेत.
कैलासवासी, गिरिजाविलासी, काशीवासी श्री अमरेश्वर येथे सर्व तीर्थांच्या संपूर्णतेसह वास करतात.
श्री अमरेश्वर हा एक पवित्र स्थान आहे, जिथे श्रीदत्त देवतेच्या उपास्यतेने योग आणि सिद्धि प्राप्त होतात.
नादि आणि अनंत, श्रुति आणि शास्त्रांचे सार असलेले श्री अमरेश्वर, देवगणांनी सुसज्ज आहे.
कृष्णपद्मास्वरूप आणि हरि, कमललोचन, शिव आणि लक्ष्मींच्या पायांची पूजा करणार्‍या अमरेश्वराचे महत्त्व सांगणारे गुणवत्तेचे स्तोत्र.
अमरापूर हा महत्त्वपूर्ण क्षेत्र असून, याला श्री वासुदेवानंद सरस्वती पीठ असे नाव देण्यात आले आहे.
यासर्व वर्णनांनी अमरापूरचे पवित्रता आणि महत्व स्पष्ट होते, ज्याचे आध्यात्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व अत्यंत प्राचीन आहे.