shila-mandir-lohagav
|| तीर्थक्षेत्र ||
लोहगाव हे संत तुकाराम महाराजांचे आजोळ आहे, आणि तुकोबांचा या गावाशी खास संबंध होता. तुकाराम महाराज नेहमी लोहगावला येत असत, याचा उल्लेख महिपती बाबांनी त्यांच्या भक्तिविजय या ग्रंथात केला आहे. या ग्रंथात तुकाराम महाराज लोहगावला आल्यावर ज्या शिळेवर बसून स्नान करीत, त्या शिळेचे विशेष वर्णन केलेले आहे.
सद्गुरु विरनाथ महाराज औसेकर आणि त्यांच्यासोबतच्या शंभर एक वारकरी मंडळींनी आळंदीहून लोहगाव गाठले. तुकाराम महाराजांच्या आजोळविषयी आणि त्यांच्या स्नानाच्या शिळेबद्दल माहिती जाणून घेण्यासाठी त्यांनी वयोवृद्ध ग्रामस्थांशी संवाद साधला. मात्र, त्या शिळेचे ठिकाण कोणालाही माहीत नव्हते.
यावर सद्गुरु विरनाथ महाराजांनी गावातील कुंभाराच्या घरात असलेल्या मातीच्या भांड्यांचे चक्र दाखवत सांगितले की, त्या चक्राच्या खाली जमिनीत आठ गज अंतरावर ती शिळा दडलेली आहे.
विरनाथ महाराजांचे हे बोल ऐकून काही जणांनी शंका घेतली आणि विचारले, “जर शिळा सापडली नाही, तर काय कराल?” यावर विरनाथ महाराजांनी उत्तर दिले, “जर शिळा सापडली नाही, तर मला दंड करा आणि गावातून हाकलून द्या.” ग्रामस्थांनी त्यांच्याद्वारे सांगितलेल्या ठिकाणी खणायला सुरुवात केली, आणि त्यांच्या कथनाप्रमाणे आठ गज अंतरावर शिळा आढळून आली. त्यानंतर ग्रामस्थांनी त्या ठिकाणी मंदिर उभारले, जे आजही लोहगावात पाहता येते.
विरनाथ महाराजांचा काही काळ लोहगावात मुक्काम होता. जेव्हा ते निलावती (निलंगा) येथे जाण्यास निघाले, तेव्हा ग्रामस्थांनी त्यांना काही दिवस अधिक राहण्याची विनंती केली. परंतु विरनाथ महाराजांनी सांगितले की, आदिनाथ षष्ठीचा उत्सव जवळ आला आहे, आणि त्यासाठी त्यांना निलावतीला जावे लागेल.
ग्रामस्थांच्या आग्रहामुळे आदिनाथाचा प्रसाद पालखीसह लोहगावात आणण्यात आला, आणि लोहगावातच नाथषष्ठीचा उत्सव साजरा करण्यात आला. पुढील तीन वर्षे हा उत्सव लोहगावातच पार पडला. यावेळी आळंदीचे हैबतबाबा देखील उपस्थित होते, असा उल्लेख विरनाथ महाराज चरित्र ग्रंथात आढळतो.