sant-nirmala
संत निर्मळा
संत निर्मळा हे एक महान महिला संत होते, ज्यांनी आपल्या भक्तिरचनांद्वारे समाजात सुधारणा घडवली. त्यांचा जन्म बुलढाणा जिल्ह्यातील मेहुणाराजा या गावात झाला. त्यांना ‘निर्मळा’ हे नाव गावातील निर्मळा नदीवरून मिळाले. संत निर्मळा यांचा संबंध संत चोखा मेळा यांचे कुटुंबाशी होता, आणि त्यांचा जीवनभराचा मार्गदर्शक चोखा मेळा होते.
निर्मळा यांनी विशेषतः त्याच्या अभंगांद्वारे समाजातील सर्व वर्गांना एकत्र आणण्याचा प्रयत्न केला. त्या काळात भारतीय समाज कर्मकांड आणि परंपरांमध्ये अडकला होता. त्यांचे कार्य आणि अभंग लोकांना नामसाधनेचा सोपा आणि प्रभावी मार्ग दाखवण्यासाठी होते. त्यांनी शास्त्र आणि पुराणांवर विश्वास ठेवून कर्मकांडांच्या आहारी गेलेल्या लोकांना भगवंताच्या नामाचा मार्ग दाखवला.
संत निर्मळा यांचे अभंग समाजातील दीन-दलित व शोषित वर्गासाठी मोठ्या महत्त्वाचे होते. त्यांचं उपदेश हे एक सोपं आणि प्रत्यक्ष अनुभवावर आधारित होतं. त्यांनी म्हटलं होतं की, “संसाराचे कोण कोड, नाही मज त्याची चाड, एका नामेचि विश्वास, दृढ घालोनिया कांस.” याचा अर्थ त्यांनी भक्तीचा सोपा मार्ग सांगितला, जेणेकरून लोक कर्मकांडाच्या बंधनांपासून मुक्त होऊन भगवान श्रीविठोबाचे नाम जपू शकतील.