sant-mirabai
संत मीराबाई
संत मीराबाई (1498-1547) हा भारतीय भक्तिरचनांचा एक महत्त्वपूर्ण अध्याय आहे. त्यांचा जन्म राजस्थानमधील मेवाडमध्ये झाला. मीराबाईंच्या जीवनाची सर्वात मोठी वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांची श्री कृष्णावर असलेली अनन्य भक्ती. त्यांची भक्तिपंढित रचनांमध्ये अभंग, भजन आणि पदे यांचा समावेश आहे, ज्यामुळे त्यांनी कृष्णाच्या भक्तीचा संदेश लोकांपर्यंत पोहोचवला. मीराबाईच्या भजनात प्रेम, भक्ति, आत्मसमर्पण आणि कृष्णाशी असलेल्या संवादाच्या गोड गोष्टी आहे.
त्यांनी चित्तोडच्या राजाच्या पुतण्या राजा भोजराज यांच्याशी विवाह केला, पण त्यांचा दिल कृष्णाच्या भक्तीत रमला आणि त्यांनी राजघराण्याचा त्याग केला. त्यांना अनेक वेळी अत्याचार आणि विषप्रयोगाचा सामना करावा लागला, मात्र त्यांच्या भक्तीवर त्याचा कुठलाही परिणाम झाला नाही. मीराबाईने कृष्णाच्या प्रेमाने आणि भक्ति रसाने त्यांचे जीवन जिवंत ठेवले.
त्यांच्या रचनांमध्ये राजस्थानी आणि बृज भाषेचे मिश्रण आढळते. मीराबाईंच्या काव्यात विविध भावनांचा समावेश आहे, ज्यात प्रेम, विरह, कृष्णप्रेम, आणि आत्मसमर्पणाची गोड भावना व्यक्त केली आहे. मीराबाईंच्या भजनांचा प्रभाव आजही लोकांच्या हृदयात आहे आणि त्या अनेक गायकांनी गायल्या आहेत, ज्यामुळे त्यांची भक्ति आजही लोकप्रिय आहे.
तिच्या पदांमध्ये समाजाच्या असमानतेला आव्हान देणारा संदेश आहे, ज्यामुळे ती एक प्रमुख स्त्री भक्त म्हणून ओळखली जाते. तिच्या साहित्याने केवळ भक्तिमार्गाचे प्रसार केले नाही, तर महिला सशक्तीकरणासाठी देखील एक आदर्श निर्माण केला. मीराबाईंचे कार्य आजही प्रेरणादायक आहे आणि तिच्या भक्तीभावना अद्याप हजारो लोकांच्या हृदयात गजरत आहेत.