sant-aubai-charitra
संत आऊबाई
संत नामदेव यांच्या कुटुंबातील स्त्री संतांचा जन्मकाळ किंवा जन्मस्थान याबद्दल स्पष्ट माहिती उपलब्ध नाही. तरीही, संत नामदेव यांच्या आध्यात्मिक जीवनशैलीचा आणि त्यांच्या अभंगांतील गहन विचारांचा प्रभाव त्यांच्या कुटुंबातील सर्व संतांवर खोलवर जाणवतो. हा प्रभाव त्यांच्या घरातील स्त्री संतांनी रचलेल्या अभंगांमधून प्रकर्षाने दिसून येतो.
संत नामदेव यांची माता संत गोणाई, पत्नी संत राजाई, बहीण संत आऊबाई, मुलगी संत लिंबाई, सून संत लाडाई, साखराई आणि पुतणी नागी (संत नागरी) यांनी अनेक अभंगांची निर्मिती केली असावी, असे मानले जाते. दुर्दैवाने, काळाच्या ओघात त्यांच्या बहुतेक रचना लुप्त झाल्या आहेत.
आज संत नामदेव यांच्या कुटुंबातील प्रत्येक स्त्री संतांच्या रचनांची संख्या अत्यंत मर्यादित आहे. संत तुकाराम महाराजांनी एका ठिकाणी नमूद केले आहे की, ‘संत नामदेव यांच्या बहिणीने एक कोटी सोळा लाख अभंग रचले.’ यावरून असे दिसते की, संत आऊबाई यांच्या रचनांचा आवाका प्रचंड होता. त्यांच्या अभंगांचे स्वरूप साधे, सोपे आणि बाळबोध असल्याचेही दिसते. त्यांनी एका अभंगात विठ्ठलाच्या दर्शनाचा अनुभव शब्दबद्ध केला आहे. या दर्शनाने त्यांच्या मनावर झालेला परिणाम आणि त्याची अनुभूती त्यांनी पुढील रचनेतून व्यक्त केली आहे.
“शून्याला आकार प्राप्त झाला, साध्यांत ते दृश्य झाले, आकार नष्ट झाला तिथे शून्यरूप उरले । शून्य म्हणजे सार, शून्यच आहे आधार, त्या शून्यातच विश्व सामावले । विठ्ठलाच्या दर्शनाने माझे चित्त स्थिर झाले ।।”
संत आऊबाई यांची ही रचना काहीशी रहस्यमयी वाटते. तरीही, त्यांनी या विश्वाला व्यापणाऱ्या महाशून्याचे आणि त्यातच सर्व काही सामावले असल्याचे वर्णन अत्यंत अर्थपूर्ण आणि व्यापक शब्दांत केले आहे. त्यांच्या या अभंगातून त्यांची गहन आध्यात्मिक दृष्टी आणि विठ्ठलावरील असीम भक्ती प्रकट होते.
