revannath-maharaj-charitr
|| रेवणनाथ महाराज चरित्र ||
रेवणनाथ हे नाथ संप्रदायातील एक महान सिद्ध योगी होते, ज्यांनी आपल्या साधनेने आणि भक्तीने लोकांच्या मनात आदराचे स्थान मिळवले. महाराष्ट्रातील अहमदनगर जिल्ह्यातील नेवासा तालुक्यात वाटापूर या गावात त्यांचे पवित्र समाधीस्थान आहे, जिथे आजही भक्त त्यांचे दर्शन घेण्यासाठी येतात.
रेवणनाथांची जन्मकथा:
लोककथेनुसार, रेवणनाथांचा जन्म हा एक अलौकिक चमत्कार होता. ब्रह्मदेवाच्या वीर्यापासून प्राचीन काळी अठ्यांयशी हजार ऋषींची उत्पत्ती झाली होती. त्याच वेळी काही थेंब रेत पृथ्वीवर, रेवा नदीच्या काठावर पडले. या रेतात चमसनारायणाच्या अंशाने संचार केला आणि त्यातून एक तेजस्वी पुतळा निर्माण झाला. हा पुतळा सूर्याप्रमाणे दैदिप्यमान दिसत होता. जन्म होताच त्या बालकाने सतत रडायला सुरुवात केली, जणू तो आपल्या दैवी उत्पत्तीची जाणीव करून देत होता.
त्याच वेळी सहन सारुख नावाचा एक कुणबी पाणी आणण्यासाठी नदीकाठी गेला होता. त्याने रेतीत रडणारे ते तेजस्वी बालक पाहिले आणि त्याचे मन कळवळले. त्याने त्या मुलाला उचलले आणि घरी नेले. आपल्या पत्नीला त्याने सांगितले, “रेवा नदीच्या काठावर मला हे मूल सापडले आहे.” त्या दाम्पत्याला मूल नव्हते, त्यामुळे त्यांनी आनंदाने त्या बालकाला स्वीकारले. त्यांनी त्याला स्नान घालून, पाळण्यात आपल्या मुलाप्रमाणे झोपवले. रेवा नदीच्या काठावर सापडल्यामुळे त्याचे नाव ‘रेवणनाथ’ ठेवण्यात आले.
रेवणनाथ जसजसे मोठे होऊ लागले, तसतसे ते आपल्या दत्तक पित्याबरोबर शेतात कामाला जाऊ लागले. वयाच्या बाराव्या वर्षी ते शेतीच्या कामात इतके निपुण झाले की, गावातील लोक त्यांचे कौतुक करू लागले. त्यांच्यातील दैवी तेज आणि बुद्धिमत्ता लहानपणापासूनच दिसत होती.
दत्तात्रेयांशी भेट आणि दीक्षा:
एकदा पहाटेच्या वेळी रेवणनाथ आपले बैल चरायला घेऊन निघाले. त्या रात्री आकाशात चंद्रप्रकाश पसरला होता, आणि रस्ता स्पष्ट दिसत होता. अचानक त्यांची भेट त्रिदेवांचा अवतार असलेल्या दत्तात्रेयांशी झाली. दत्तात्रेय गिरनार पर्वताकडे निघाले होते. त्यांनी खडावा घातले होते, कमरेला कौपीन बांधले होते, आणि त्यांच्या जटा, दाढी-मिशा पिंगट रंगाच्या होत्या. त्यांचे तेजस्वी रूप पाहून रेवणनाथ स्तिमित झाले.
त्याच क्षणी त्यांना आपल्या पूर्वजन्माची स्मृती जागी झाली. आपण कोण आहोत, पूर्वी कोण होतो आणि आता या देहात कसे आलो, याची पूर्ण जाणीव त्यांना झाली. आपण अज्ञानात पडलो आहोत, असे वाटून ते शांतपणे विचारमग्न झाले.
दत्तात्रेयांनी त्यांना विचारले, “तू कोण आहेस?” रेवणनाथांनी नम्रपणे उत्तर दिले, “हे महाराज, तुमच्या देहात त्रिदेवांचे अंश आहेत. मी सत्त्वगुणी चमसनारायणाचा अवतार आहे, पण या देहात मला खूप कष्ट भोगावे लागत आहेत. कृपा करून मला मार्ग दाखवा आणि या देहाला सनाथ करा.” असे म्हणून त्यांनी दत्तात्रेयांच्या चरणांवर मस्तक ठेवले.
रेवणनाथांचा दृढ निश्चय पाहून दत्तात्रेय प्रसन्न झाले. त्यांना माहित होते की, रेवणनाथ हे नऊ नारायणांपैकी चमसनारायणाचा अवतार आहेत. त्यांनी आपला आशीर्वादाचा हात रेवणनाथांच्या मस्तकावर ठेवला. पण त्यांनी त्या क्षणी पूर्ण अनुग्रह दिला नाही, कारण भक्तीमार्गाशिवाय ज्ञान आणि वैराग्य साध्य होत नाही, असा त्यांचा विश्वास होता. त्यांनी रेवणनाथांना एक सिद्धीची कला शिकवली आणि सांगितले, “भक्तीच्या मार्गाने तुझी साधना पूर्ण कर, मग तुला सर्व काही प्राप्त होईल.”
रेवणनाथांना या सिद्धीमुळे परमानंद झाला. त्यांनी दत्तात्रेयांना वंदन केले आणि ते निघून गेले. रेवणनाथांनी त्या एका सिद्धीवर समाधान मानले, पण त्यांनी पूर्ण मुक्ती मिळवण्यासाठी साधना सुरू ठेवली. त्यांच्या या भक्ती आणि साधनेमुळे ते नाथ संप्रदायातील एक महान सिद्ध म्हणून प्रसिद्ध झाले.
रेवणनाथांची ही कथा त्यांच्या दैवी उत्पत्ती आणि भक्तीच्या सामर्थ्याचा पुरावा आहे. त्यांचे जीवन आणि साधना आजही अनेकांना प्रेरणा देते.
