rameswaram-jyotirlinga
|| तीर्थक्षेत्र ||
|| रामेश्वरम-ज्योतिर्लिंग ||
रामेश्वरम चार दिशांमध्ये पसरलेले चार धाम केवळ श्रद्धास्थानच नाहीत तर त्यांच्यामध्ये दडलेली पुरातन पौराणिक कथांची खाण देखील आहेत. जसे की, सोनं हे सर्व रत्नांमध्ये सर्वोत्तम असतं, मानवांमध्ये हिरा अद्वितीय असतो, त्याचप्रमाणे चारही धाम आपल्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. यातील प्रत्येक धामाचे स्वतःचे धार्मिक, सांस्कृतिक, आणि पौराणिक महत्त्व आहे.
दक्षिण भारतातील काशी म्हणून ओळखले जाणारे रामेश्वरम हे चार प्रमुख धामांपैकी एक मानले जाते. केवळ धाम म्हणूनच नव्हे, तर येथे विराजमान असलेले शिवलिंग १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. त्यामुळे या पवित्र स्थळाला अनन्यसाधारण धार्मिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे.
रामेश्वरम हे हिंदू धर्मीयांसाठी अत्यंत पवित्र तीर्थक्षेत्र असून, येथे येणाऱ्या भक्तांना धार्मिक अनुभूती मिळते. याठिकाणी असलेल्या शिवलिंगाचे दर्शन घेण्यासाठी हजारो भाविक वर्षभर प्रवास करतात. शिवलिंगाची स्थापना रामाने स्वतः केली असल्याची पौराणिक कथा देखील या स्थळाचे महत्त्व वाढवते.
रामेश्वरम ज्योतिर्लिंगाची कथा अत्यंत प्राचीन आणि पौराणिक ग्रंथांमध्ये वर्णिलेली आहे. असे सांगितले जाते की लंकेवर विजय मिळवण्याआधी, भगवान श्रीराम समुद्र किनाऱ्यावर शिवलिंगाची स्थापना करून भगवान शिवाची उपासना केली होती. या पूजेने प्रसन्न होऊन भगवान शिवाने श्रीरामाला विजयाचा आशीर्वाद दिला.
त्यानंतर श्रीरामाने शिवाला विनंती केली की त्यांनी लोककल्याणासाठी सदैव ज्योतिर्लिंगाच्या रूपात याच ठिकाणी विराजमान राहावे. भगवान शिवाने आनंदाने ही विनंती मान्य केली.
याशिवाय, या ज्योतिर्लिंगाच्या स्थापनेची आणखी एक कथा देखील सांगितली जाते. लंकेवर विजय मिळवल्यानंतर श्रीराम गंधमादन पर्वतावर विश्रांती घेत असताना, मुनिंनी त्यांना सांगितले की ब्रह्महत्येचा दोष त्यांच्या अंगावर आहे, जो केवळ शिवाची पूजा करूनच दूर होऊ शकतो.
श्रीरामांनी त्वरित हनुमानाला कैलास पर्वतावर जाऊन शिवलिंग आणण्यासाठी सांगितले. हनुमान कैलासावर पोहोचला, परंतु तेथे भगवान शिव नसल्याचे दिसल्यावर त्यांनी शिवलिंग प्राप्त करण्यासाठी तपस्या सुरू केली.
तपस्येमुळे भगवान शिव प्रकट झाले आणि हनुमानाला शिवलिंग दिले. परंतु, त्याचवेळी मुहूर्त जवळ येत असल्याने देवी सीतेने स्वतःच शिवलिंगाची स्थापना केली. हनुमान जेव्हा परत आला, तेव्हा त्याने पाहिले की शिवलिंग आधीच स्थापित झाले आहे. यामुळे त्याला दु:ख झाले. श्रीरामांनी त्याच्या भावनांचा आदर करत, त्याला समजावले, परंतु हनुमान समाधानी झाला नाही.
श्रीरामाने हनुमानाला सांगितले की जर तो हे शिवलिंग उपटून काढू शकला, तर ते पुन्हा त्याच्याच हस्ते स्थापन केले जाईल. हनुमानाने खूप प्रयत्न केले, परंतु त्याला यश आले नाही. शेवटी, हनुमानाने गंधमादन पर्वतावर प्रचंड शक्तीने झेप घेतली, परंतु त्याला थकवा आला. श्रीरामांनी मग त्याच्या सन्मानार्थ जवळच दुसरे शिवलिंग स्थापन केले आणि त्याला “हनुमदीश्वर” असे नाव दिले.
ही कथा रामेश्वरम ज्योतिर्लिंगाच्या धार्मिक महत्त्वाचा दाखला देते, ज्यामुळे हे तीर्थक्षेत्र भक्तांसाठी विशेष श्रद्धास्थान बनले आहे.
रामेश्वरम – धार्मिक महत्त्व–
रामेश्वरम मंदिरातील पवित्र ज्योतिर्लिंगाला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे, विशेषत: जेव्हा भक्त पवित्र गंगाजलाने अभिषेक करतात. अशी मान्यता आहे की येथे भगवान शिवाची पूजा केल्यास, केवळ पापांपासूनच नव्हे, तर ब्रह्महत्येसारख्या गंभीर दोषांपासूनही मुक्ती मिळू शकते.
रामेश्वरमला “दक्षिणेतील काशी” म्हणून ओळखले जाते, कारण या स्थानाने भगवान शिव आणि भगवान राम यांच्या कृपेने मोक्षप्राप्तीचे महत्त्व मिळवले आहे. शिव आणि राम या दोन्ही देवतांच्या पूजेने येथे भक्तांना मोक्षप्राप्तीची संधी मिळते, म्हणूनच रामेश्वरम तीर्थक्षेत्राला विशेष धार्मिक महत्त्व आहे.
रामेश्वरम – कसे पोहोचावे-
रामेश्वरम, कणकवलीपासून सुमारे ३४ किलोमीटर अंतरावर स्थित आहे. पुणे, मुंबई आणि कोल्हापूर येथून मालवणपर्यंत बससेवा उपलब्ध आहे. या मार्गे रामेश्वरमला सहज पोहोचता येऊ शकते. मालवणमध्ये आल्यावर, रामेश्वरमच्या दिशेने स्थानिक वाहनांची व्यवस्था केली जाते, ज्याद्वारे मंदिरास सहजपणे जाऊ शकता.