तीर्थक्षेत्र

नगर – औरंगाबाद महामार्गावर, अहमदनगर आणि औरंगाबाद जिल्ह्यांच्या सीमेवर, गोदावरी-प्रवरा संगमाच्या किनाऱ्यावर स्थित एक प्राचीन आणि पवित्र रामेश्वर मंदिर आहे. या मंदिराची कथा अशी आहे की, प्रभू रामचंद्र कांचन मृगाच्या पाठलागात असताना गोदावरी-प्रवरा संगमाजवळ पोहोचले.

येथे त्यांनी कांचन मृगाचे शीर आणि धड वेगळे केले. मृगाचे शीर जिथे पडले ते स्थान ‘टोका’ म्हणून ओळखले जाते, तर धड जिथे पडले ते ‘कायगाव‘ म्हणून प्रसिद्ध आहे. या दोन्ही गावात महादेवाची अनेक दिव्य मंदिरे आहेत, त्यातले एक म्हणजे कायगावातील रामेश्वर मंदिर.

rameshwar-mandir-kaygaon-toka

या मंदिराची खासियत म्हणजे प्रभू रामचंद्रांनी स्वयंप्रेरितपणे शिवलिंगाची स्थापना केली असल्याचे मानले जाते. मंदिराची रचना साधारणतः अर्ध मंडप, सभामंडप आणि गर्भगृह या स्वरूपात असली तरी ती अत्यंत सुंदर आणि आकर्षक आहे.

छोट्या आकाराचे असले तरी मंदिराची शिल्पकला भक्तांचे लक्ष वेधून घेते. विशेषतः दशक्रिया विधीसाठी हे स्थान अत्यंत पवित्र मानले जाते. आणि त्यामुळे औरंगाबाद, अहमदनगर, पुणे या जिल्ह्यातून अनेक लोक येथे येऊन दशक्रिया विधी पार पाडतात.