gurupurnima-utsav-shreeshetra-gondavale
|| गुरुपौर्णिमा उत्सव श्रीक्षेत्र गोंदवले ||
गुरुपौर्णिमा उत्सव: श्रीक्षेत्र गोंदवले येथील भक्तिमय सोहळा
गुरुपौर्णिमा हा गुरु आणि सद्गुरु यांच्या चरणी नतमस्तक होण्याचा पवित्र काळ आहे. गुरु आपल्याला प्रापंचिक जीवनात उपजीविकेसाठी आवश्यक असणारी विद्या देतात, तर सद्गुरु पारमार्थिक मार्गावर चालण्यासाठी, भगवद्भक्तीच्या माध्यमातून जीवाला मुक्ती मिळवून देणारी आध्यात्मिक विद्या प्रदान करतात. मानवी जीवनात गुरु आणि सद्गुरु यांचे स्थान अतुलनीय आहे.
श्रीक्षेत्र गोंदवले येथे सात दिवस चालणारा गुरुपौर्णिमा उत्सव हा एक भव्य आणि भक्तिमय सोहळा आहे, ज्याचा आनंद शब्दांत व्यक्त करणे कठीण आहे. या उत्सवात सहभागी होणे म्हणजे एक अविस्मरणीय अनुभव आहे, जो प्रत्येक भक्ताच्या हृदयात कायमचा कोरला जातो.
उत्सवाचे स्वरूप आणि धार्मिक विधी
श्रीक्षेत्र गोंदवले येथील समाधी मंदिरात सात दिवस चालणाऱ्या या उत्सवात नित्योपचार अखंडपणे सुरू असतात. या काळात मंदिराचे वातावरण शांत, पवित्र आणि भक्तिमय असते. उत्सवात खालील प्रमुख धार्मिक विधी पार पाडले जातात:
- सद्गुरु चरित्र ग्रंथ पारायण: या सात दिवसांत सद्गुरुंच्या चरित्र ग्रंथाचे सामूहिक पारायण आयोजित केले जाते. भक्तगण एकत्र येऊन सद्गुरुंच्या जीवनातील प्रेरणादायी प्रसंगांचे वाचन करतात, ज्यामुळे त्यांचा भक्तीमार्गावरील विश्वास दृढ होतो.
- अखंड जपमाळा: उत्सवात दोन अखंड जपमाळांचे आयोजन केले जाते. एक जपमाळ पुरुष भक्तांकडून 24 तास चालते, तर दुसरी जपमाळ महिला भक्तांकडून 12 तास चालवली जाते. या जपमाळांमध्ये “श्रीराम जय राम जय जय राम” या मंत्राचा सतत जप केला जातो. हा मंत्रजप मंदिराच्या पवित्र वातावरणात एक अनोखी शांती आणि आनंद निर्माण करतो.
- टाळ सेवा: दोन टाळ जोड्या 24 तास अखंडपणे वाजवल्या जातात. ही सेवा पुरुष भक्तांकडून केली जाते. टाळांचा मंद आणि सुमधुर नाद मंदिरात गूंजतो, आणि त्यावर “श्रीराम जय राम जय जय राम” हा मंत्र गुणगुणला जातो. या सेवेमुळे भक्तांचे मन एकाग्र होते आणि ते नामस्मरणात तल्लीन होतात.
- रुद्राभिषेक आणि समाधी पूजन: समाधी मंदिरात दररोज रुद्राभिषेकाचा विधी पार पाडला जातो. यावेळी अभिषेक पात्रातून दुधाची नाजूक धार सद्गुरुंच्या पादुकांवर अर्पण केली जाते. दूध समाधीवर पडताना त्यावर निळसर झाक निर्माण होते, जी शंकराच्या पिंडीसारखी दिसते. रुद्राभिषेकानंतर समाधीची आरती होते, ज्यामुळे भक्तांचे मन भक्तीने भरून येते.
- महानैवेद्य आणि महाप्रसाद: दररोज दुपारी 12 वाजेपर्यंत पारायण पूर्ण झाल्यानंतर सद्गुरुंना महानैवेद्य अर्पण केला जातो. यानंतर सर्व भक्तांना महाप्रसाद वाटला जातो, जो प्रत्येकासाठी आनंदाचा आणि समाधानाचा क्षण असतो.
सेवेसाठी उत्साह आणि शिस्त
जपमाळा आणि टाळ सेवा करण्यासाठी भक्तांना आधीच नावनोंदणी करावी लागते. प्रत्येक भक्ताला एका तासाची सेवा दिली जाते, आणि त्या वेळेत ते आपली जबाबदारी पूर्ण शांततेने आणि भक्तीने पार पाडतात. या सेवेत तरुणांपासून ते वृद्धांपर्यंत सर्वजण उत्साहाने सहभागी होतात. समाधी मंदिरातील शांत आणि समाधानदायी वातावरण प्रत्येक भक्ताला आत्मिक शांती प्रदान करते.
आषाढी वारी आणि पालखी सोहळा
गुरुपौर्णिमा उत्सवाच्या काळात सद्गुरुंच्या पादुका घेऊन पालखी पंढरपूरकडे आषाढी वारीसाठी मार्गस्थ होते. हा पालखी सोहळा मजल-दरमजल करत सातव्या दिवशी पंढरपूरला पोहोचतो.
या प्रवासातही गोंदवले येथील समाधी मंदिरात होणारे नित्य उपचार पालखीतील पादुकांना केले जातात. आषाढी वारी संपन्न झाल्यानंतर पालखी गुरुपौर्णिमेच्या आधी गोंदवल्यास परत येते, आणि मग गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी हा उत्सव कळसाला पोहोचतो.
गुरुपौर्णिमेचा कळस
गुरुपौर्णिमेचा दिवस हा संपूर्ण उत्सवाचा कळस असतो. मंदिराला आकर्षक सजावट केलेली असते, आणि मध्यरात्रीपासूनच भक्त दर्शनासाठी शिस्तबद्ध रांगेत उभे असतात. सकाळपासून रात्रीपर्यंत अन्नदान आणि महाप्रसादाची सेवा अखंडपणे सुरू असते.
समाधी मंदिरातील सेवा, अन्नछत्रातील सेवा किंवा परिसरातील इतर सेवा असो, सर्व भक्त शांततेने आणि निष्ठेने आपली जबाबदारी पार पाडतात. हजारो भक्त उपस्थित असतात, तरीही कोठेही गोंधळ किंवा अशांती दिसत नाही. स्वच्छता आणि शांतता ही या सोहळ्याची प्रमुख वैशिष्ट्ये आहेत.
सद्गुरुंचा शोध आणि रामनामाची सिद्धी
हा भक्तिमय सोहळा अनुभवताना सद्गुरुंच्या जीवनातील प्रसंग मनाला स्पर्श करतात. बालवयात श्रींनी गोंदवल्याहून सद्गुरु शोधण्यासाठी प्रवास सुरू केला होता. अक्कलकोटचे स्वामी महाराज, हुमनाबादचे माणिक प्रभू यांच्यासह अनेक थोर संतांच्या भेटी घेत त्यांनी गुरु उपदेशासाठी विनवणी केली. अखेरीस, तुकामाईंच्या भेटीने त्यांचा हा शोध पूर्ण झाला.
तुकामाईंनी विविध परीक्षांनंतर श्रींना रामनाम प्रदान केला. श्रींनी या रामनामाची मनोभावे साधना केली आणि तो सिद्ध केला. हा सिद्ध रामनाम त्यांनी लाखो शिष्यांच्या हृदयात रुजवला. ज्या शिष्यांनी हा रामनाम मनापासून स्वीकारला, त्यांना त्याची गोडी आणि अमृतानुभव प्राप्त झाला.
सद्गुरुंची वारसा आणि रामनामाची मंदिरे
श्रींनी दिलेला हा रामनाम आज संपूर्ण भारतभर पसरला आहे. त्यांच्या भक्तांनी राम आणि विठ्ठल यांची मंदिरे स्थापन केली आहेत, जिथे अखंड रामनामाची सेवा चालते.
श्रीक्षेत्र गोंदवले हे सद्गुरुंच्या कृपेचे आणि रामनामाच्या सामर्थ्याचे जिवंत उदाहरण आहे. येथील गुरुपौर्णिमा उत्सव हा केवळ एक सण नसून, भक्ती, शांती आणि आत्मिक उन्नतीचा एक अनमोल अनुभव आहे, जो प्रत्येक भक्ताला सद्गुरुंच्या चरणी नतमस्तक होण्याची प्रेरणा देतो.
